Talens ontving van het adviesbureau in eerste instantie een voorstel voor een klimaatinstallatie op basis van een VRF-systeem. Toen in de gesprekken de toekomstbestendigheid nadrukkelijk aan de orde kwam, werkten adviesbureau Drietech & Verhoef en Vink Installatie Groep een alternatief voorstel uit dat uitgaat van een hybride VRF-systeem. In dit geval het City Multi HVRF warmtepompsysteem van Mitsubishi Electric dat bestaat uit een buiten-unit die koudemiddelzijdig aangesloten zit op een  hybride BC Controller. Vanuit die controller wordt de warmte of koude overgedragen op een watergevoerd afgiftesysteem. Het geconditioneerde water stroomt vervolgens naar de binnenunits die de hotelkamers of de zalen in het hotel verwarmen of koelen. “Dit ontwerp biedt ons een aantal voordelen”, zegt Talens. “Allereerst vinden wij het belangrijk om zo min mogelijk afhankelijk te zijn van koudemiddelen. De afgelopen jaren is er veel te doen om koudemiddelen; bepaalde middelen worden uitgefaseerd en van andere middelen is onduidelijk wat daarmee in de toekomst gaat gebeuren. Als we in ons gebouw het gebruik van koudemiddelen beperken, zijn wij ook niet of nauwelijks afhankelijk van de marktontwikkelingen op dat gebied. En als het gaat om veiligheid en bedrijfszekerheid biedt dit watergevoerde systeem enkele duidelijke exploitatievoordelen. Met deze argumenten konden wij de directie overtuigen dat de meerinvestering voor dit hybride systeem verantwoord is.”

Volgens Frans van Wingerden, adviseur van Drietech & Verhoef, past de keuze voor dit hybride systeem erg goed bij de wensen en eisen van de opdrachtgever. “Naast de genoemde voordelen voor veiligheid, bedrijfszekerheid en toekomstbestendigheid kun je met dit systeem ook op zeer efficiënte wijze energie uitwisselen. Zeker in het voor- en najaar komt het geregeld voor dat je aan de ene kant van het gebouw op basis van de zoninstraling de kamers wilt kunnen koelen. Maar aan de schaduwzijde van het hotel kunnen de mensen dan om verwarming verlegen zitten. Met dit systeem kun je de warmte die je aan de ene zijde afvoert gebruiken om kamers aan de andere zijde te verwarmen.”

Volgens Van Wingerden is uiteindelijk samen met Vink Installatie Groep uit Roelofarendsveen gekozen voor het hybride VRF systeem van Mitsubishi Electric. “De flexibiliteit van het systeem, de prijs/kwaliteitverhouding en de technische antwoorden die we van Alklima, exclusief importeur van Mitsubishi Electric in Nederland kregen, gaven de doorslag om voor dit systeem te kiezen”, zegt Van Wingerden.
Een ander, belangrijk voordeel van dit systeem is de relatief eenvoudige thermostaat, die bij deze klimaatinstallatie wordt geleverd. Zowel Talens als Van Wingerden vinden dit een groot voordeel. “In een hotel moet je geen ingewikkelde bediening met veel verschillende knopjes hebben. Mensen komen uit allerlei landen, ook waar ze helemaal niet gewend zijn aan het regelen van het klimaat. Dus drie knopjes, temperatuur omhoog, omlaag en uit, zijn voldoende”, zegt Van Wingerden. “Voor ons is het belangrijk dat de thermostaten te koppelen zijn aan ons reserveringssysteem. Zo zorgen wij dat de kamers alleen, en ook precies op dat moment, op temperatuur zijn als de gasten arriveren. Dat zorgt voor veel minder comfortklachten, en het bespaart energie”, aldus Talens.

Tekst gaat verder onder video

Ook Nico Guijt, technisch directeur bij Vink Installatie Groep, verklaart zich eveneens een sterk voorstander van het hybride VRF-systeem. “Met het toepassen van dit specifieke hybride systeem realiseren we bovendien belangrijke voordelen ten opzichte van een traditioneel VRF systeem. Zoals een reductie van het gebruik van koudemiddelen; in aanschaf maar ook in gebruik. Bovendien gebruiken we hier ook nog eens het koudemiddel R32, dat een veel lagere GWP (global warming potential) heeft dan de meeste andere koudemiddelen. Ook levert dit systeem meer comfort door kleinere temperatuurverschillen van de ingeblazen lucht ten opzichte van de ruimtetemperatuur.”
Volgens Guijt vergt het ontwerp van een hybride VRF systeem wel extra aandacht. “De selectie van de benodigde capaciteit en de eisen die het systeem stelt aan gelijktijdigheid moet je goed in de gaten houden. De lengte en diameter van de leidingen zijn aan beperkingen gebonden en ook moet je aandacht besteden aan drukverval. Aan de andere kant is het installatiewerk vanaf de verdelers naar de binnenunits eenvoudiger. De monteurs hebben voor dit deel geen STEK-erkenning nodig en qua materiaalkeuze ben je vrijer. Wij hebben hier voor koper gekozen, omdat we de installatie daarmee strak kunnen aanleggen. Maar je zou ook voor kunststof kunnen kiezen.”

Een eventuele lekkage is met dit systeem beter op te sporen, zegt Guijt. Een waterlek zie je vanzelf verschijnen, omdat het nat wordt onder de plek waar het lek zit. Bij een lek in een systeem met koudemiddel is dat veel lastiger, omdat koudemiddel vervliegt, wat lekopsporing sterk bemoeilijkt. “Maar veel belangrijker”, vindt Guijt, “zijn de toekomstige mogelijkheden van dit specifieke hybride systeem. Het al bestaande deel van het hotel wordt gekoeld met een koudwaterinstallatie en verwarmd met een traditioneel cv-systeem. Mocht de eigenaar besluiten om dat bestaande klimaatsysteem op een bepaald moment te renoveren, dan kun je relatief eenvoudig ook daar een watergevoerd hybride systeem van maken. De buiten-units en controllers kun je dan combineren en er één systeem van maken. Mocht de opdrachtgever in de toekomst nog een stap verder willen gaan in de verduurzaming - en het klimaatsysteem op een warmte- en koudenet of een aquifer willen aansluiten - dan kunnen alle binnendelen in de kamers op een gezamenlijke systeem worden aangesloten. Het is dus een systeem met voor dit hotel zeer goede toekomstperspectieven. Een ander voordeel is dat met dit hybride systeem, in vergelijking tot een traditioneel VRF-systeem, minder buitendelen nodig zijn, waardoor we circa 15 procent op aansluitvermogen besparen.”

Innovatief tapwatersysteem

Naast het klimaatsysteem ontwerpen de adviseur en installateur ook een nieuw tapwatersysteem. Hier kozen zij voor een vernieuwend concept en installeerde Vink Installatie Groep de QAHV CO2-warmtepomp van Mitsubishi Electric. Deze geavanceerde warmtepomp is speciaal ontwikkeld om grote hoeveelheden sanitair warm water met een hoog rendement te genereren. “Bijzonder aan dit toestel is dat hij CO2 als koudemiddel gebruikt, waardoor ook deze installatie een zeer lage GWP heeft. Omdat deze tapwaterinstallatie zowel voor het nieuwe als het bestaande deel van het hotel het warme water verzorgt, moesten we een flinke buffer plaatsen. Uiteindelijk hebben we vier boilers van elk 1500 liter geïnstalleerd. Om het rendement nog verder te verbeteren, hebben we voor een platenwisselaar met een grotere dimensionering gekozen dan strikt noodzakelijk is. Het voordeel is dat we nu een deltaT van 2oC hebben in plaats van een deltaT van 5oC. Daarmee realiseren we een aanmerkelijk hogere COP waarmee de eigenaar de meerinvestering van die grotere platenwisselaar op korte termijn terugverdient.”