Warmtepompen met propaan als koudemiddel vormen een nieuwe stap naar een duurzame en schonere toekomst. Al merkt Remco Onder de Linden van Alklima dat lang niet alle installateurs goed op de hoogte zijn van de benodigde veiligheidsregels rond de installatie van deze warmtepompen: “Die regels zijn erg van belang, alleen al omdat propaan een hoge brandbaarheid heeft.”
Warmtepompen voorzien van het koudemiddel propaan zijn relatief nieuw, waardoor de bekendheid van de regelgeving in de markt nog moet groeien, stelt Sr. Opleidings- en kenniscoördinator Remco Onder de Linden van Alklima, dat distributeur is van warmtepompen en airconditioners van Mitsubishi Electric. “Dat komt door het verleden”, legt hij uit. “De monoblock-luchtwater warmtepomp installatie die tot voor kort geleverd werden waren voorzien van het koudemiddel R410a of R32 en beschikte over een hermetisch gesloten circuit. Die installaties konden we bij wijze van spreken gemonteerd worden door installateurs die niet over enige vorm van certificering omtrent koudemiddel beschikken. Dit is ook mogelijk, zolang ze maar geen handelingen uitvoeren aan het gesloten koudemiddelcircuit.”
Om wel koudemiddelzijdige handelingen uit te mogen voeren, was het tot voor kort voldoende als iemand binnen een installatiebedrijf beschikt over de F-gassencertificering BRL200. “De BRL200 beschrijft de kennis en vaardigheden waarover een persoon moet beschikken om in aanmerking te komen voor het certificaat ‘F-gassen voor personen”, geeft hij aan. “ In de nieuwe F-gassenverordening is deze regelgeving aangepast. Nu moet de warmtepomp of airconditioner worden geïnstalleerd door een installatiebedrijf met een BRL100 bedrijfscertificering en moet men voldoende personen in dienst hebben met een BRL200 persoonscertificaat.”
Strengere GWP-eisen leiden tot propaan in warmtepomp
De herziene F-gassenverordening, die afgelopen maart is ingegaan, heeft ook ervoor gezorgd dat fabrikanten warmtepompen en airconditioners moeten gaan voorzien van een ander koudemiddel. Vanaf 2027 mag de Global Warming Potential (GWP), de waarde waarin een broeikasgas kan bijdragen aan klimaatverandering, van koudemiddelen in nieuwe lucht-/water warmtepompen niet hoger zijn dan 150. Aangezien R410a een GWP-waarde heeft van 2088 en R32 een GWP waarde van 675, mogen deze koudemiddelen niet meer worden toegepast in nieuwe te produceren of importeren lucht-/water warmtepompen.
Vanwege de lage GWP-waarde van 3 kiezen veel fabrikanten van warmtepompen en airconditioners voor propaan als geschikt koudemiddel. De technische uitvoering van een warmtepomp of airconditioner met propaan als koudemiddel verschilt niet van de installatie van een vergelijkbaar apparaat met R410a als koudemiddel. “De bouwgrootte van het toestel is misschien iets anders, maar de daadwerkelijke installatie verloopt volgens hetzelfde traject”, geeft Onder de Linden aan. “Toch is het van belang dat installateurs extra scholing krijgen over de installatie van een warmtepomp of airconditioner met propaan als koudemiddel. Dat komt alleen al omdat propaan sneller brandbaar is dan R410a. Lucht-/water warmtepompen worden door de veiligheidseisen aan propaan voornamelijk als monoblock uitgevoerd.”
Veilige plaatsing
Bij die scholing moeten wat hem betreft sowieso drie voorname onderwerpen aan bod komen, die allemaal met de plaatsingslocatie en de hoge brandbaarheid van propaan te maken hebben. “Zorg er allereerst voor dat het gebied om de unit heen veilig is en voldoende groot”, geeft hij aan. “Daarmee kun je voorkomen dat er bij een lekkage een brandbare concentratie ontstaat. Zet een unit dan ook niet in een kuil of bak, maar liever op een plat dak. Een plat dak biedt propaan de mogelijkheid om weg te vloeien. Let wel op de aanwezigheid van hemelwaterafvoeren: propaan is zwaarder dan lucht en kan via de hemelwaterafvoer in het riool komen.”
Daarnaast moet een installateur bij de plaatsing van de unit voorkomen dat er een ontstekingsbron in de buurt is. “We merken dat de markt dit aspect soms een beetje onderschat, terwijl dit een belangrijk aandachtspunt is”, vertelt Onder de Linden. “De minimale ontbrandingswaarde van propaan is laag. Een werkschakelaar of het aansluiten van een telefoon aan een oplader kunnen al ontstekingsbronnen zijn, die ervoor kunnen zorgen dat propaan ontbrandt.”
Als derde veiligheidsregel noemt hij de manier van werken bij het demonteren van een warmtepomp of airconditioner met propaan als koudemiddel. “In tegenstelling tot R410a of R32 als koudemiddel bestaat er geen afpompunit om propaan uit de warmtepomp of airconditioner te halen”, legt hij uit. “Een installateur mag bij ontmanteling propaan uit de unit in de atmosfeer brengen. Door de lage GWP waarde zorgt dit voor een minimale CO2 emissie. Vanuit veiligheid dient een installateur het leeglopen van propaan wel op een verantwoordelijke manier laten plaatsvinden. De komende jaren zal dit echter nog geen kwestie zijn, verwacht ik. Het zal nog wel minimaal 15 jaar duren voordat installateurs de eerste units met propaan als koudemiddel gaan demonteren.”
Geen levenslange certificering meer
Naast de herziening van de F-gassenverordening is de Europese Commissie ook bezig om ook de huidige certificering voor het installeren van warmtepompen en airconditioners met propaan als koudemiddel van een extra veiligheidsmaatregel te gaan voorzien. “Nu is de persoonlijke BRL200-certificering nog voor altijd geldig, maar de Europese Commissie gaat deze structuur vernieuwen waarbij installateurs iedere zeven jaar hun persoonlijke F-gassencertificering dienen te certificeren. Op dit moment wordt binnen Europa hard gewerkt aan de nieuwe opzet van de certificering waarna deze geïmplementeerd zal worden in de nationale wetgeving.” Dit betekent dat de levenslange certificering zal verdwijnen.
Onder de Linden begrijpt de reden dat de Europese Commissie deze aanpassing wil doorvoeren. “In een periode van zeven jaar kunnen er andere verwarmings- en koelingstechnieken en andere koudemiddelen opkomen, waarvoor nieuwe veiligheidsregels en -eisen gelden. Dan is het goed dat installateurs zich verplicht laten bijscholen. Aan de andere kant moeten we in de branche waken dat dit geen uitstroming van vakmensen veroorzaakt.”
Desondanks beschouwt hij deze aanpassing als een goede verbetering. “Als een installateur nu een unit met propaan als koudemiddel bij ons bestelt, dan zal hij verplicht geïnstrueerd worden over de veiligheidsmaatregelen die genomen dienen te worden. Onderdeel hiervan is onder andere een verplichte veiligheidsvideo van maximaal tien minuten over de veiligheidsregels rond propaan. Daarmee willen we geborgd hebben dat men zich op de hoogte heeft gesteld van die regels. De installateur dient bij het bestelproces te verklaren dat hij deze video heeft bekeken en dat hij op de hoogte is van de benodigde veiligheidsmaatregelen. Uiteraard staan kwaliteit en veiligheid voorop.
Warmtepompen met propaan als koudemiddel vormen een nieuwe stap naar een duurzame toekomst.
